Cаҳмияҳо (Акцияҳо)
Хариди саҳмияҳо (ба таври худкор) шуморо соҳиби тиҷорат месозад. Албатта, танҳо харидани саҳмияҳои ширкатҳои хеле калон, ки муддати тӯлонӣ дар бозор «зиндагӣ» мекунанд ва пайваста фоида ба даст меорард.Далели он аст, ки ширкатҳои хурд (аз ҷумла стартапҳо), дар ин ҷаҳон муддати тӯлонӣ намемонанд. Ва саҳмияҳои харидаатон (аз беэҳтиётӣ) метавонад дар баробари онҳо абадан нопадид шавад ва ҳаммаи пулҳои сармоягузори кардаатонро аз даст диҳед.
Кадом намудҳои аксияҳо вуҷуд доранд?
Саҳмияҳои ширкатҳо одди ва имтиёздор мебошанд. Тафовутҳо ба ду ҳуқуқи асосӣ - овоздиҳӣ ва гирифтани дивидендҳо алоқаманданд.
- Одди. Навъи маъмултарини саҳмияҳо. Онҳо ҳамеша ҳуқуқи овоздиҳӣ дар маҷлисҳои саҳмдоронро медиҳанд, аммо дивидендҳоро кафолат намедиҳанд.
- Имтиёздор. Маблағи дивидендҳои пешакӣ муайяншударо дошта бошед - масалан, фоизи фоидаи ширкат. Соҳибони онҳо метавонанд танҳо дар сурате овоз диҳанд, ки дар давоми як соли охир дивиденд нагирифта бошанд.
Баъзан намудҳои махсуси саҳмияҳои имтиёзнок мавҷуданд:
- Имтиёзнок набудани овоздиҳӣ. Дивидендҳои муқарраршуда ва ҳуқуқи гирифтани пардохтҳо дошта бошед, аммо ба овоздиҳӣ иҷозат надиҳед
- Имтиёз бо ҳуқуқҳои махсус. Шартҳои пардохти дивидендҳо ва имкони овоздиҳӣ дар оинномаи ҷамъият муқаррар карда мешаванд. Масалан, соҳибони чунин саҳмияҳо метавонанд овоз диҳанд, дар пардохти дивидендҳо афзалият дошта бошанд ва ҳуқуқи аввалин шуда барои харидани барориши нави саҳмияҳо. Ҳама ҳуқуқҳои дигаре, ки ширкат мехоҳад ба соҳибони худ диҳад, инчунин метавонад дар оиннома зикр карда шавад.
Чаро саҳмияҳоро харидори мекунанд?
Шумо метавонед як блоки саҳмияҳоро барои иштирок дар идоракунии ширкат харед. Чи гунае, ки қайд кардем ҳангоми харидани саҳмияҳо шуммо соҳиби ширкат мешавед, бо меъёри харидаи саҳмияҳоятон. Аммо аксар вақт онҳо барои ба даст овардани даромад харида мешаванд. Тавассути дивидентҳо ё аз сабаи афзудани нарх.- Тавассути дивидендҳо. Агар дар охири сол ширкат фоида ба даст оварда бошад ва маҷлиси умумӣ дар бораи тақсим кардани он дар байни саҳмдорон қарор қабул кунад, пас шумо аз рӯи ҳар як саҳмияатон дивиденд мегиред.
Аммо ҳеҷ кафолате нест, ки шумо пул мегиред. Агар ширкат манфӣ кор карда бошад ё маҷлис тасмим гирифт, ки фоида ба саҳмдорон тақсим нашавад, шумо дивидендҳо намегиред. Ин хатарест, ки ҳамеша сармоягузориро ҳамроҳӣ мекунад.
- Аз сабаби афзудани арзиши сахмияхо. Шумо саҳмия мехаред ва интизоред, ки нархи он дар оянда боло меравад. Вақте ки шумо онҳоро мефурӯшед, шумо даромад мегиред - фарқияти байни нархе, ки шумо саҳмияро харидед ва нархи онро фурӯхтаед. Фаромӯш накунед, ки шумо ҳоло ҳам бояд барои хидматҳои депазитори ё бақайдгиранда, комиссияи брокерӣ ва андоз аз фурӯш пардохт кунед. Гузашта аз ин, шумо метавонед на танҳо даромад нагиред, балки баръакс, ҳатто пулро аз даст диҳед. Масалан, агар фонда арзон шавад. Тавре ки шумо медонед, дар бозори коғазҳои қиматнок кафолат вуҷуд надорад ва вуҷуд дошта наметавонад, аммо хатар ҳамеша вуҷуд дорад.
МИНУСИ саҳмияҳо: Соҳиби саҳмияҳо барои шахсони асаби суст дошта нест
– аз сабаби он, ки нархи онҳо (котировка) ба ноустувории шадид дучор мешаванд. Ба монанди мавчи дарё.
Аз ин рӯ, шумо бояд аз ҷиҳати рӯҳонӣ омода бошед, ки котировкаи саҳмияҳои харидаатон:
- ҳар 25-50 сол зиёда аз 50% коҳиш меёбад(кам мешавад)
- дар 5 сол як ё ду маротиба 30% коҳиш меёбад;
- қариб ҳар сол 10% кам мешавад.
Маҳз ҳамин «табиати ноором»-и онҳо баъзан ҳатто сармоягузорони ботаҷрибаро метарсонад. Ҳарчанд бояд эътироф кард, ки саҳмияҳо ягона воситаи молиявие ҳастанд, ки қодиранд таваррумро дар дарозмуддат пеш баранд.
ПЛЮСИ Саҳмияҳо: Даромади миёнаи таърихии саҳҳомии Амрико дар як сол 8-10% -ро ташкил медиҳад, индексҳо бошанд ба ҳисоби миёна 15-20% -ро нишон медиҳад.
Саҳмияҳоро ба осонӣ / зуд харидан ва фурӯхтан мумкин аст. Беҳтарин қисми он аст, ки ба шумо лозим нест, ки тиҷорати худро худатон анҷом диҳед (зеро роҳбарияти олии ӯ бо ин кор машғуланд), шумо танҳо соҳиби саҳмияҳо ҳастед.
Пардохти дивидентҳо- ба даст овардани даромади ғайрифаъол.
ДИВИДЕНТҲО
Дивидент – пардохт кардани қисме аз даромади ширкат ба сармоягузорон. Сумаи пардохти дивидентҳо вобаста аст аз сиёсати ширкатҳо. Дар қисмати дивидентҳо нишон дода шудааст муҳлати пардохт – як маротиба дар як сол, ҳар шаш моҳ пас ва ҳар квартал(3 моҳ).
Ширкатҳое ки 1 сол пас пардохт мекунанд инҳоянд:
Adidas, BMW, Volkswagen, Bayer, Сбербанк, Газпром, Аэропорт ва ғайра.
Ширкатҳое ки шаш моҳ пас пардохт мекунанд:
Nike, МТС, Роснефт, Лукойл, Норникель, Louis Vuitton, Магнит ва ғайра.
Ширкатҳое ки ҳар квартал пардохт мекунанд:
Apple, Microsoft, Coca-cola, Visa, NVIDIA, Intel, Татнефть ва ғайра.
Инҳо будеанд якчанд ширкатҳои машҳуре ки қариб ба ҳама маълум аст. Даромади чунин ширкатҳои маъруф барояшон иҷозат медиҳад то ки ба сармоягузоронаш дивидент пардохт кунад ва ин восита шумораи онҳоро зиёд карда имеджашро боло бардорад. Ба монанди инҳо дар биржа ҳазорҳо ширкатҳое дигаре вуҷуд доранд, ки дивидент пардохт мекунанд. Ширкатҳое ки дивидент пардохт намекунад ба монанди Магнит, Озон, Tesla, Nokia, Facebook, Alibaba,Яндекс ва ғайраҳо. Чунин ширкатҳо даромадашонро барои васеъ кардани ширка ва пешрафти он сарфа мекунанд. Чи гунае ки дар боло қайд кардем дивидент барои сармоягузорон сарчашмаи даромади ғайрифаъол аст.
Даромади ғайрифаъол – маблағҳое ки мунтазам ба шумо пардохт карда мешавад, новобаста аз сину сол, саломати ва коршоямиатон. Яъне ки кор накарда маош мегиред ҳамавақт. Уоррен Баффет дар соли 2021 танҳо аз ҳисоби дивидентҳо 3,8 миллиард доллар даромад дид. Қисми зиёди саҳмияҳояшро саҳмияҳои дивидент пардохт кунанда ташкил медиҳад. Танҳо аз саҳмияҳои Apple ба маблағи 791 миллион доллар дивидент мегирад. Ин ширкат ба сармоягузоронаш 13.8 млрд доллар дар як сол дивидент пардохт карда, аз ин ҳисоб яке аз калонтарин ширкатҳои дивидент пардохткунанда аст.
Ширкати Кока – Кола ба ҳисоби миёна $ 1.68 доллар дар як сол пардохт мекунанд. Дар айни ҳол нархи 1 саҳмияаш ба $56 баробар аст. Нархи миёнаи қоғазҳои фонди Баффет $3.214 дар сари як саҳмия баробар аст, ки пардохти дивидентҳояш 50% - ро ташкил медиҳад. Агар ки шумо якчанд сол пеш 1000 саҳсаҳмияи Кока – Коларо ба нархи $3.6 ба монанди Уоррен Баффет мехаридед, айни замон ин $3600 ба шумо ҳар сол $1680 даромад меовард ва саҳми шумо дар ширкат бошад $56000-ро ташкил медод.
Саҳмиягузоре ки аз нархи 5ҳазор боло харидори карда буданд, фикр мекунам ки на он қадар хурсанд шуданд. Баъди пардохти дивиденӣ ба маблағи 2400сосон ки ин 65% даромади ширкатро ташкил медод, ба минус рафтанд. Бисёри сармоягузорони кам таҷриба аз тарс саҳмияҳояшонро фурӯхтанд. Аз фоидаашон дида зарарашон зиёд шуд. Онҳо қариб 30% маблағҳояшонро аз даст доданд. Касоне ки пас аз пардохти дивидент саҳмияҳоро нигоҳ доштанд, баъд аз як ҳафта зарарашон 10% -ро ташкил дод. Сармоягузороне ки ба нархи 2,5 ҳазори харида буданд, 2400сомони дивидент гирифтанд, қариб 100% даромад.
Ширкати зерин охирон бор дар соли 2013, 24.17% дивидент пардохт карда буд, то ин вақт сармоягузоронаш ҳар сол дивидент мегирифтанд. Дар аввал ман ҳам хостам ки дигар саҳмияҳоямро фурӯхта саҳмияҳои «Лензолото»-ро харам вале яку як бора боло рафтани нарх сабаб шуд, ки фикрашро иваз кунам. Маълум буд, ки саҳмияҳоро танҳо барои дивиденти зиёдаш харидории карда истодаанд ва бад аз он ки дивидент пардохт мекунад бисериҳо саҳмияҳоро мефурӯшанд ва нарх ба поён мефарояд. Чунин ҳам шуд. Ин барои ман дарс шуд барои оянда.
Adidas, BMW, Volkswagen, Bayer, Сбербанк, Газпром, Аэропорт ва ғайра.
Ширкатҳое ки шаш моҳ пас пардохт мекунанд:
Nike, МТС, Роснефт, Лукойл, Норникель, Louis Vuitton, Магнит ва ғайра.
Ширкатҳое ки ҳар квартал пардохт мекунанд:
Apple, Microsoft, Coca-cola, Visa, NVIDIA, Intel, Татнефть ва ғайра.
Инҳо будеанд якчанд ширкатҳои машҳуре ки қариб ба ҳама маълум аст. Даромади чунин ширкатҳои маъруф барояшон иҷозат медиҳад то ки ба сармоягузоронаш дивидент пардохт кунад ва ин восита шумораи онҳоро зиёд карда имеджашро боло бардорад. Ба монанди инҳо дар биржа ҳазорҳо ширкатҳое дигаре вуҷуд доранд, ки дивидент пардохт мекунанд. Ширкатҳое ки дивидент пардохт намекунад ба монанди Магнит, Озон, Tesla, Nokia, Facebook, Alibaba,Яндекс ва ғайраҳо. Чунин ширкатҳо даромадашонро барои васеъ кардани ширка ва пешрафти он сарфа мекунанд. Чи гунае ки дар боло қайд кардем дивидент барои сармоягузорон сарчашмаи даромади ғайрифаъол аст.
Даромади ғайрифаъол – маблағҳое ки мунтазам ба шумо пардохт карда мешавад, новобаста аз сину сол, саломати ва коршоямиатон. Яъне ки кор накарда маош мегиред ҳамавақт. Уоррен Баффет дар соли 2021 танҳо аз ҳисоби дивидентҳо 3,8 миллиард доллар даромад дид. Қисми зиёди саҳмияҳояшро саҳмияҳои дивидент пардохт кунанда ташкил медиҳад. Танҳо аз саҳмияҳои Apple ба маблағи 791 миллион доллар дивидент мегирад. Ин ширкат ба сармоягузоронаш 13.8 млрд доллар дар як сол дивидент пардохт карда, аз ин ҳисоб яке аз калонтарин ширкатҳои дивидент пардохткунанда аст.
Ширкати Кока – Кола ба ҳисоби миёна $ 1.68 доллар дар як сол пардохт мекунанд. Дар айни ҳол нархи 1 саҳмияаш ба $56 баробар аст. Нархи миёнаи қоғазҳои фонди Баффет $3.214 дар сари як саҳмия баробар аст, ки пардохти дивидентҳояш 50% - ро ташкил медиҳад. Агар ки шумо якчанд сол пеш 1000 саҳсаҳмияи Кока – Коларо ба нархи $3.6 ба монанди Уоррен Баффет мехаридед, айни замон ин $3600 ба шумо ҳар сол $1680 даромад меовард ва саҳми шумо дар ширкат бошад $56000-ро ташкил медод.
Дивиденҳои калон
Дар хотир гиред! Чи қадаре ки даромад зиёд бошад ҳамон қадар риск зиёд аст ва баръакс. Но на ҳама вақт! Дар авал бояд бо ширкат хуб шинос шуд, фаҳмид ки чи гуна рафтаистодаанд корҳояш. Дар кадом ҳолат сатҳи молиявии ширкат қарор дорад ва ғайраҳо. Дар қисмҳои дигар маълумоти бештар меёбед оиди харидани саҳмияҳо. Гап дар бораи ширкатҳое меравад, ки пардохти дивидентҳояшон аз ҳад зиёд аст. Ширкати «Лензолото» дар соли 2021 тасмим гирифт , ки аз 50% зиёд дивидент пардохт мекунад. Нархи саҳмияҳои ширкат то баромадани ин хабар тақрибан ба 2500сомони баробар буд. Баъди нашри хабар дар биржа саҳмияҳои ширкат дар як ҳафта то ба 5500с боло рафт. Ҳангоми харидан ба нархи 5,5 ҳазор пардохти дивидентҳо 2750 сомониро ташкил медод сари як саҳмия. Вале ин бозори «буқаҳо» дер давон накард. Дар ҳафтаи сеюм ҳангоми ки санаи хариди саҳмияҳои дивидентдор ба поён расид, «хирсҳо» бозори аз худ карданд ва то муҳлати пардохти саҳмияҳо 9июл, то ба 1000сомон фаромадаанд. Дар айни ҳол ширкат нархи пешинашро барқарор карда истодааст дар атрофи 2000қарор дорад. Барои барқарор кардан қариб ки 1 моҳ лозим омад. Фардо чи шуданашро ҳеҷ кас пешгуи карда наметавонад.Саҳмиягузоре ки аз нархи 5ҳазор боло харидори карда буданд, фикр мекунам ки на он қадар хурсанд шуданд. Баъди пардохти дивиденӣ ба маблағи 2400сосон ки ин 65% даромади ширкатро ташкил медод, ба минус рафтанд. Бисёри сармоягузорони кам таҷриба аз тарс саҳмияҳояшонро фурӯхтанд. Аз фоидаашон дида зарарашон зиёд шуд. Онҳо қариб 30% маблағҳояшонро аз даст доданд. Касоне ки пас аз пардохти дивидент саҳмияҳоро нигоҳ доштанд, баъд аз як ҳафта зарарашон 10% -ро ташкил дод. Сармоягузороне ки ба нархи 2,5 ҳазори харида буданд, 2400сомони дивидент гирифтанд, қариб 100% даромад.
Ширкати зерин охирон бор дар соли 2013, 24.17% дивидент пардохт карда буд, то ин вақт сармоягузоронаш ҳар сол дивидент мегирифтанд. Дар аввал ман ҳам хостам ки дигар саҳмияҳоямро фурӯхта саҳмияҳои «Лензолото»-ро харам вале яку як бора боло рафтани нарх сабаб шуд, ки фикрашро иваз кунам. Маълум буд, ки саҳмияҳоро танҳо барои дивиденти зиёдаш харидории карда истодаанд ва бад аз он ки дивидент пардохт мекунад бисериҳо саҳмияҳоро мефурӯшанд ва нарх ба поён мефарояд. Чунин ҳам шуд. Ин барои ман дарс шуд барои оянда.
Дивидентҳои Аристократи киҳоянд?
Гумон меравад, ки ин саҳмияҳо бар хилофи саҳмияҳои ибтидоӣ боэътимод, устувор ва зери хатари ҳадди ақал қарор доранд. Оё чунин аст?⠀Аристократҳои дивидендҳо ширкатҳое мебошанд, ки дар тӯли 25 сол ё бештар аз он дивидендҳоро пайваста пардохт мекунанд ва афзоиш медиҳанд. Холо дар ШМА кариб 65то хамин гуна ширкат мавчуд аст. Умуман, дивидендҳои калон на ҳамеша хубанд. Ҳарчанд аҷиб садо медиҳад.
Ширкатҳо ҳангоми ки даромадашон афзоиш меёбад, дивидендҳои калон ва устувор пардохт мекунанд. Гуё мегуянд: «намедонем пулро ба кучо гузорем, барои хамин ба шумо медихем».⠀
Вақте ки ширкат аристократ мешавад, он бояд пардохти дивидендҳои худро зиёд кунад. Ва ҳар сол шумо бояд бештар пардохт кунед. Барои мубориза бурдан, ширкатҳо саҳмияҳои худро бармегардонанд (бозгашт), ин барои пардохти бештари % кӯмак мекунад, аммо дар асл камтар пардохт мекунад.
Дар Русия дивидендҳо тақрибан 10% хеле муқаррарӣ мебошанд (гарчанде ки дивидентҳои Аристократи надорем, бозор ҷавон аст). Ва дар Амрико, тақрибан 3%.
Ҳосили дивиденд чист?
Ин даромадест, ки шумо аз дивидендҳо мегиред, бо фоиз. Ба истиснои афзоиши нархи саҳмияҳо. Биёед бубинем, ки ин кадом ширкатҳоянд:
⠀✔️Кока-кола
Солҳои охир динамикаи афзоиши дивидендҳо суст шуда, саҳмияҳо торафт камтар боқӣ мемонанд. Ба зудӣ ширкат бояд ба хариди дубора шурӯъ кунад, то дивидендҳои худро афзоиш диҳад.
Ҳосили див – 3%.
⠀✔️PepsiCo
Бозгашт ба муддати тӯлонӣ идома дорад. Дар омади гап, PepsiCo нисбат ба Coca-Cola тиҷорати диверсификатсияшуда дорад.
Ҳосили див – 2,6%.
⠀✔️IBM
Афзоиши дивидендҳо дар соли гузашта камтар аз 1% консервативӣ аст. Пеш аз харидани Red Hat, дивидент фаъолонатар афзоиш ёфт. Ҳоло бори қарз зиёд шудааст, суръати пардохтҳо коҳиш ёфтааст ва бозхаридан қатъ шудааст.
Ҳосили див – 4,7%.
⠀
✔️3M Co
Бозгашт ба сабаби пандемия боздошта шуд, бори қарз нигоҳ дошта шуд.
Див. Ҳосилнокӣ – 3%.
⠀
✔️Кимберли-Кларк
Мо аз пандемия манфиат гирифтем, бинобар ин, ширкат динамикаи пардохтҳои дивидендҳоро дар соли ҷорӣ афзоиш дод.
Див. Даромаднокӣ – 3,3%
⠀
Ҳамаи ин пешрафтҳо устуворӣ мебошанд. Шумо наметавонед аз онҳо пули зиёд ба даст оред. Хуб аст, ки чунин саҳмияҳоро дар афтиш(ҳангоме ки нархҳояшон ба поён мефарояд) харед ва дивидендҳои баландро соҳиб шавед, дар оянда.
Дар савдои саҳҳомӣ ба шумо чӣ хабар лозим аст?
Ҳисоботи солона ва семоҳа ширкатҳо. январ, апрел-июн ва октябр-ноябр - давраи фоидаовартарин барои биржа. Дар фасли зимистон корхонахо натичахои соли гузашта ва дар фасли бахор ва тирамохро мубодила мекунанд — фоидаи семохаи гузашта хисоб карда шавад.Вақте ки хабари муҳим мебарояд, бозор самти дигар мекунад: қурби асъор ва саҳмияҳо метавонанд таъғир ёбанд. Савдогари оқил тайёрй дидан ба чунин чорабинй ва аз он пул кор мекунад!